بررسی اثر سطوح مختلف دور آبیاری و پتاسیم بر - دانلود رایگان
دانلود رایگان انسان از بدو خلقت خود تا کنون در تخریب خاک و محیط زیست خود نقش مهم و اساسی ایفا نموده است.
دانلود رایگان
| بررسی اثر سطوح مختلف دور آبیاری و پتاسیم بر خصوصیات کمی و کیفی لوبیا در منطقه یاسوج عنوان صفحه فـصـل اول: مقدمه و هدف فصل دوم : مروری بر پژوهش های انجام شده فصل سوم: موادوروشها فصل چهارم: نتايج و بحث فهرست جداول عنوان صفحه فهرست نمودارها عنوان صفحه چکیده: به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف دور آبیاری و پتاسیم بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا در سال 1392 در منطقه یاسوج این تحقیق انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل، با دو فاکتور که فاکتور اول شامل سطوح مختلف کود سولفات پتاسیم (صفر، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار) و فاکتور دوم شامل دور آبیاری (4 روزه ، 8 روزه و 12 روزه ) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. ویژگی های رشدی همچون، ارتفاع ساقه، تعداد شاخه فرعی، قطر ساقه، تعداد غلافدر بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته ، وزن دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج نشان داد که تیمار سولفات پتاسیم بر صفات ارتفاع ساقه، تعداد شاخه فرعی، قطر ساقه، تعداد غلاف، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، وزن دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، و شاخص برداشت، اثر معنی داری داشت. به طوریکه بیشترین میزان وزن هزار دانه و شاخص برداشت در تیمار 100 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم مشاهده گردید. فاکتور دور آبیاری بر صفاتی از قبیل ارتفاع بوته، وزن تر اندام هوایی و عملکرد دانه اثر معنی داری از خود نشان داد، به طوریکه بیشترین میزان ارتفاع بوته ، وزن تر اندام هوایی و عملکرد دانه در دور آبیاری 4 روزه بدست آمد. همچنین نتایج اثرات متقابل دور آبیاری و سطوح سولفات پتاسیم نشان داد که بیشترین عملکرد صفات مورد مطالعه در تیمار دور آبیاری 4 روزه و مصرف 100 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم بدست آمد ، بر اساس نتایج این تحقیق کاربرد 100 کیلوگرم در هکتار سولفات پتاسیم جهت افزایش خصوصیات رشدی لوبیا در منطقه یاسوج توصیه می گردد. كلمات كليدی:دور آبیاری ، پتاسیم ، عملکرد ، لوبیا ، یاسوج مقدمه وهدف انسان از بدو خلقت خود تا کنون در تخریب خاک و محیط زیست خود نقش مهم و اساسی ایفا نموده است. امروزه، در آغاز هزاره سوم، علیرغم بالا رفتن سطح دانش و فن اوری هنوز مسئله مهم جهان تأمین غذا می باشد. انسان کماکان با مشکلاتی چون گسترش قحطی، گرسنگی، سوء تغذیه و همچنین عدم اطمینان از دسترسی به غذای کافی روبرو است. در سالهای اخیر مفهوم توسعه پایدار در رابطه با حفظ و نگهداری منابع رایج شده است. پس از روبرو شدن جهان با بحران های آلودگی محیط زیست، تخریب لایه اوزن، تغییرات آب و هوا و به دنبال آن افزایش گرمای اتمسفر، به طور روز افزونی این نظریه مورد تأکید و تأیید جهانی قرار گرفت که توسعه پایدار، راهکاری است که می تواند نیاز های نسل های کنونی را تأمین کند بدون آنکه نسل های آینده را از منابع و امکانات زیستی جهان محروم نماید. در هر حال واقعیتی به نام رشد جمعیت آدمی را ملزم به تولید بیشتر محصولات زراعی و جبران کمبود منابع تغذیه ای نموده است که این باعث افزایش هزینه های تولید همراه با تخریب منابع خاکی، آبی و زیستی شده است. آلودگی آب های سطحی و زیر زمینی، فشردگی و کاهش باروری و لطمات به خصوصیات فیزیکی خاک ها، باعث کاهش کیفیت محصولات کشاورزی به ویژه محصولات باغی شده است. جدی بودن تخریب محیط زیست در اثر استفاده نا متعادل از نهاده های کشاورزی بخصوص کود شیمیایی در کشورهای صادر کننده مواد غذایی و نیز کاربرد روش های غلط، همگی باعث شدند تا در بیانیه جهانی غذا از طرف فائو، حاصلخیزی خاک به عنوان کلید تحقق امنیت جهانی غذا نام برده شود (عزیزی و همکاران، 1388). حبوبات بعد از غلات، یکی از مهم ترین منابع غذایی بشر و لوبیا از مهم ترین حبوبات جهان محسوب می شود. در بین حبوبات آبی، لوبیا از نظر سطح زیر کشت مقام اول را در ایران دارد. لوبیا یکی از منابع مهم پروتئین و تولید انرژی برای انسان است. انواع لوبیا 20 تا 25 درصد پروتئین داشته و می توانند جایگزین مناسبی برای پروتئین حیوانی باشند. بزرگترین کشور های تولید کننده لوبیا آمریکا، برزیل، مکزیک و چین می باشند (عزیزی و همکاران، 1388). یکی از عوامل محدود کننده رشد گیاهان از جمله لوبیا، کمبود رطوبت خاک است. در واقع لوبیا گیاهی است که بالاترین عملکرد آن در زمانی حاصل می شود که شرایط محیطی و آبی در تمام مراحل رشد برای گیاه مطلوب باشد. در حال حاضر آنچه باید در مقابله با خشکی انجام داد مدیریت آن است. اعمال مدیریت صحیح و بکارگیری فن های پیشرفته به منظور حفظ ذخیره رطوبتی خاک و افزایش ظرفیت نگهداری آب خاک، از جمله اقدامات موثر برای افزایش راندمان آبیاری و در نتیجه بهبود بهره برداری از منابع محدود آب کشور است. توجه به شیوه ها و روش های جدید آبیاری و روش های به زراعی برای بکارگیری هر نوع تمهیدات با هدفاستفاده بهینه از منابع آب موجود، جهت دست یافتن به حداکثر تولید در امر کشاورزی مسئله ای اجتناب ناپذیر و ضروری است.این امر زمانی تحقق پیدا می کند که با مدیریت صحیح آب و خاک و استفاده از فنون پیشرفته قادر به حفظ و ذخیره بارندگی ها باشیم. کاربرد و اختلاط برخی مواد نظیر بقایای گیاهی، کودهای دامی، کمپوست و هیدروژل های پلیمر سوپر جاذب می تواند با قابلیت نگهداری و ذخیره سازی آب را در خاک افزایش دهد. 1-2- فرضیات 1-3- اهداف تحقیق 1-4- کلیات 1-4-1- حبوبات حبوبات به عنوان مهم ترین منابع غذایی گیاهی سرشار از پروتئین، دارای ارزش غذایی زیاد و قابلیت نگهداری خوبی هستند. طبق مطالعات انجام شده، ترکیب مناسبی از پروتئین حبوبات با غلات می تواند سوء تغذیه و کمبود اسید آمینه های ضروری انسان را برطرف سازد. از طرف دیگر، با توجه به توانایی تثبیت نیتروژن در این گیاهان، قرار دادن آنها در تناوب، به پایداری سیستم های زراعی کمک می کند. یکی از راه های افزایش تولید محصولات کشاورزی، افزایش عملکرد در واحد سطح است. استفاده از ارقام اصلاح شده، تهیه و آماده سازی بستر مطلوب کاشت، انتخاب تاریخ و روش کاشت مناسب، میزان بذر، تناوب زراعی و غیره موجب افزایش عملکرد در واحد سطح می گردد. یکی از عوامل مهم در تغییرات عملکرد حبوبات، تغذیه مناسب می باشد. تغذیه مطلوب بوته، تغذیه ای است که در نتیجه آن عوامل محیطی دیگر نظیر آب، نور، و غیره نیز به طور مؤثر مورد استفاده گیاه قرار گیرد و در عین حال، رقابت درون بوته ای طوری باشد تا حداکثر عملکرد به دست آید (مجنون حسینی، 1379). حبوبات دومین منبع غذایی بشر پس از غلات و عمده ترین منبع پروتئین گیاهی است (باقری و همکاران، 1380: کوچکی و بنایان اول، 1386). مقدار پروتئین حبوبات حدود 2 تا 4 برابر غلات و 10 تا 20 برابر گیاهان غده ای می باشد. حبوبات 20 درصد پروتئین و 10 درصد انرژی جمعیت انسانی را تأمین می کند و به دلیل داشتن 8 تا 14 درصد پروتئین دارای انرژی بیشتری نسبت به علوفه ذرت می باشد. به طور متوسط رژیم غذایی خصوصا" در در جهان سوم بیشتر نشاسته است و کمبود پروتئین در تغذیه میلیون ها نفر انسان در کشور های توسعه نیافته، امروزه یکی از مشکلات می باشد (مجنون حسینی، 1379). حبوبات به دلیل دارا بودن درصد قابل توجهی از مواد پروتئینی از ارزش غذایی نسبتا" بالایی برخوردار می باشد (آیکروید و دوقتی، 2003). پروتئین که یکی از مواد غذایی عمده در تغذیه جانوران محسوب می شود، از دو منبع گیاهی و حیوانی قابل تأمین است. میزان پروتئین در غذاهای حیوانی به علت داشتن تعداد و مقدار اسید آمینه بیشتر، با ارزش تر از پروتئین های گیاهی است. از طرفی، تولید پروتئین حیوانی از پروتئین گیاهی مشکل تر و گران تر است. لذا در کشور هایی که به دلیل اقتصادی و یا مذهبی قادر به استفاده از گوشت و فرآورده های دامی نیستند، حبوبات می توانند منبع عمده پروتئین را تشکیل دهند. مطالعات حاکی از آن است که قسمتی از کمبود پروتئین را می توان به وسیله مصرف حبوبات خصوصا" لوبیا جبران نمود. حبوبات علاوه بر تأمین پروتئین، به علت وجود باکتری های تثبیت کننده نیتروژن هوا در ریشه، در حاصلخیزی خاک مؤثر می باشند. در کشور های پیشرفته، نیز به عنوان مکمل غذایی دارای مصرف زیادی است (مجنون حسینی، 1379). 1-4-2- لوبیا لوبیا یکی از حبوبات مهم است که دارای 20تا 25 درصد پروتئین می باشد و طبق گزارش دفتر آمار و فناوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی در سال زراعی 88-1387 سطح زیر کشت لوبیا در کل کشور اعم از آبی و دیم 93888 هکتار و تولید آن 37/181372 تن بوده است. خشکی یکی از مهمترین فاکتور های محدود کننده تولید محصولات در سراسر جهان می باشد. در حبوبات دوره رشد غلاف و سرعت پیری برگ ها با شروع تنش آب و افزایش درجه حرارت محدود کننده رشد، افزایش می یابد. در صورت فراهمی رطوبت، رشد غلاف ها و بلوغ آنها در یک دوره طولانی تر انجام می شود و برگ ها با سرعتی آهسته تر پیر می شوند. لوبیا با نام علمی Phaseolus vulgaris یک از مهمترین حبوبات می باشد. منشاء این گیاه در آمریکای مرکزی و جنوبی می باشد. این گیاه دارای 5 گونه زراعی و در حدود 50 گونه وحشی می باشد. گونه های زراعی آن شامل، Ph.vulgaris ، Ph. coccineus ،lunatus Ph. ، Ph. Acutifolius، Ph. polyanthus . همه لوبیاهای خشک که در ایران کشت می گردند از جنس و گونه Phaseolus vulgaris می باشند. لوبیا چشم بلبلی با نام علمی Vigna unguiculataو جنس Vigna دارای شش زیر جنس و یک گونه به نام Vigna nervosa می باشد. این گونه دارای چهار زیر گونه زراعی، شامل Unguiculata، Biflora، Sequipedali و Texfilis می باشد. لوبیا گیاهی گرما دوست است و برخی ارقام آن نسبت به طول روز بی تفاوت و بعضی دیگر روز کوتاه می باشند. این گیاه خودگشن است و سیستم ریشه ای نازک و باریک دارد (دوبیتز و ماهالا، 1999). برای رشد کامل لوبیا 130-120 روز وقت لازم است. از حدود 39- 26 روز پس از کاشت چنانچه طول روز بین 18-10 ساعت باشد، تولید آن به شدت کاهش می یابد، ولی در طی پر شدن غلاف و گلدهی، به هوای خشک حساس است. بهترین مناطق کشت آن مناطقی است که در آخر فصل رشد آن، بارندگی صورت نگیرد (کوچکی و بنایان اول، 1386). لوبیا دارای سیستم ریشه های جانبی می باشد که بیشتر در نزدیک سطح خاک به وجود می آیند در روی ریشه های کوچک لوبیا غده های قهوه ای رنگ نا منظم تثبیت کننده ازت جا گرفته و به صورت مجتمعی در آمده اند. ساقه های لوبیا باریک، زاویه دار و راه راه که مقطع آن تقریباً چهار گوش و گاهی همراه با خطوط ارغوانی رنگ است. در روی ساقه های لوبیا برگ های مرکب سه برگچه ای به صورت متناوب در روی دمبرگ بلندی قرار گرفته اند. دمبرگ لوبیا در قاعده به وسیله استیپول کوچک نوک داری احاطه شده است. برگچه های لوبیا، کرک دار، پهن و به تدریج به طرف قاعده باریک می گردد، در حالی که شکل برگچه ها به طرف رأس باریک منتهی می شود برگچه وسطی لوبیا بزرگ ترین برگچه بوده و به وسیله دو استیپول احاطه می گردد در حالی که دو برگچه جانبی هر یک دارای یک استیپول می باشد. گل های لوبیا خوشه ای بوده بدین معنی که تعداد زیادی گل در امتداد دمگل قرار گرفته و هر گل به وسیله برگک های تقریباً مدور احاطه شده است. هر گل شامل کاسه گل که سه یا پنج قسمتی است و جام گل که سفید یا ارغوانی است می باشد. تخمدان کوچک و کرک دار می باشد. لوبیا گیاهی است یک ساله و بهاره که دارای یک شکل بوته ای و یک شکل بالا رونده است (دوبتز و ماهالا، 1999). در شرایط گرمسیری و نیمه گرمسیری، لوبیا را در انواع خاک ها کشت می کنند اما قادر به رشد در خاک های رسی با بافت سنگین که سطح سفره آب زیر زمینی در آنها بالا باشد، نیست. شوری زیاد خاک به طور قابل توجهی باعث کاهش لوبیا می شود. ارقام متفاوت از نظر تثبیت ازت با هم فرق دارند. این اختلافات تا حدی به علت تفاوت در انتقال و اختصاص کربوهیدرات های غیر ساختمانی به گره ها در واریته های متفاوت است. در بسیاری از نقاط جهان، عملکرد لوبیا را می توان به طور قابل توجهی از طریق بهبود عملیات زراعی، افزایش داد. تاریخ کاشت، مقدار بذر فواصل و عمق کاشت مناسب همراه با مدیریت خوب آبیاری، استفاده از کود و کنترل آفات، بیماری و علف هرز، همگی در به حداکثر رساندن عملکرد لوبیا سهیم هستند (کوچکی و بنایان اول، 1386). 1-5- مشخصات گیاه شناسی لوبیا لوبیا با نام علمی Phaseolus vulgaris و نام انگلیسی Common bean یکی از مهم ترین حبوبات می باشد که نقش به سزایی در تأمین مواد پروتئینی و تولید کالری مورد نیاز انسان دارد و دارای جایگاه ویژه ای از نظر تغذیه ای و اقتصادی می باشد. لوبیا گیاهی یک ساله است که دارای یک ریشه اصلی بوده که تا عمق 70-35 سانتیمتری زمین نفوذ می کند و دارای چندین ریشه جانبی و فرعی نیز می باشد که تا عمق 20-15 سانتیمتری توسعه می یابند. بر روی ریشه های فرعی و جانبی لوبیا غده های تثبیت کننده ازت تشکیل می گردند. این گیاه دارای ساقه باریک، بندبند و زاویه دار بوده که به فرم های مختلف ایستاده، بوته ای، رونده و بالا رونده دیده می شود. بطور کلی لوبیا از نظر تیپ رشدی دارای 4 تیپ است: تیپ رشدی 1: کاملا" بوته ای و ایستاده، بدون پیچک و دارای رشد محدود برگ های لوبیا مرکب بوده و هر برگ از 3 برگچه تشکیل یافته که توسط دمبرگ بلندی بصورت متناوب روی ساقه قرار می گیرند. برگ ها زبرو دارای کرک های خشنی می باشند که در اثر لمس کردن احساس می شوند. گل آذین بصورت سنبله یا خوشه است. گل ها به رنگ های متنوع از قبیل سفید، صورتی و ارغوانی دیده می شوند. غلاف (میوه) لوبیا کشیده و آویزان بوده و رنگ شکل و طول آنها بسته به ارقام مختلف متفاوت است. غلاف ها پس از رسیدن بوسیله دو شکاف طولی باز شده و دانه ها به بیرون می ریزند دانه ها در ارقام مختلف به اشکال متفاوت قلوه ای، کروی و یا استوانه ای و به رنگ های سفید، قرمز، قهوه ای، کرم با لکه های قرمز و... دیده می شوند، طول غلاف ها بطور متوسط 12-8 سانتیمتر و هر غلاف دارای6-3 بذر می باشد. دانه با بذر لوبیا را با توجه به رنگ بذر به 3 گروه لوبیا چیتی، لوبیا قرمز و لوبیا سفید عمده تقسیم می کنند. جوانه زنی در لوبیا از نوع برون خاکی (Epigeal) می باشد، یعنی در موقع خارج شدن جوانه، لپه ها به بالای سطح خاک فرستاده می شوند (مجنون حسینی، 1387). لوبیا از خانواده لگومینوز و متعلق به جنس Phaseolusکه شامل گونه های بذر درشت آمریکایی است. گونه های آمریکایی دارای غلاف هایی پهن با نوک بلند می باشد و دارای تعداد محدودی بذر است در هر غلاف بین 4 تا 8 عدد می باشند . در حال حاضر 18 نوع لوبیا در سطح جهان کاشته می شود (صادقی پور و غفاری خلیق، 1381). لوبیا چیتی، سفید، قرمز و کرم که در ایران کشت می شوند جزء جنس Phaseolus vulgarisمی باشند که به زبان انگلیسی bean Pintoو یا Spotted beanنامیده می شوند که یکی از زیر گونه های لوبیای معمولی است. لوبیا دارای واریته های بوته ای با رشد محدود و واریته های رونده با رشد نا محدود می باشد که تا ارتفاع 2 الی 3متری هم رشد می کنند. گل ها در این گیاه به رنگ های متنوع سفید ، صورتی و ارغوانی مایل بنفش مشاهده می شوند. گل ها برروی محور گل آذین ازپایین به متفاوت و به اشکال خمیده، مستقیم ، پهن یا استوانه ای مشاهده می گردند (باشتنی، 1383) . بهترین مناطق کشت لوبیا جهت نیل به حداکثرمحصول باکیفیت مطلوب مناطقی است که درآخر فصل رشد آن، بارندگی صورت نگیرد (فرهمندراد و همکاران ،1385). ارقام متفاوت لوبیا از نظرتثبیت ازت باهم فرق دارند. این اختلافات تا حدی به علت تفاوت در انتقال و اختصاص کربوهیدرات های غیرساختمانی به گره ها در واریته های متفاوت است. در بسیاری ازنقاط جهان، عملکرد لوبیا را می توان به طورقابل توجهی از طریق بهبود عملیات زراعی، افزایش داد. تاریخ کاشت، مقدار بذر، فواصل و عمق کاشت مناسب همراه با مدیریت آبیاری، استفاده از کود و کنترل آفت، بیماری و علف هرز، همگی در به حداکثر رساندن عملکرد لوبیا سهیم هستند. در شرایط گرمسیری و نیمه گرمسیری، لوبیا را در انواع خاک ها کشت می کنند اما قادر به رشد در خاک های رسی با بافت سنگین که سطح سفره آب زیرزمینی در آنها بالا باشد، نیست. شوری زیاد خاک، به طورقابل توجهی باعث کاهش عملکرد لوبیا می شود (دوبتز و ماهالا، 1999). 1-6- ارزش غذایی لوبیا مطالعات انجام شده نشان می دهد که پروتئین گیاهی به صورت محلول در میوه ها ، مخصوصا" بذرها جمع می شوند. درفاصله بین 60-52 روزگی گیاه، هرروز حدود17میلی گرم پروتئین به هر تک بوته افزوده می شود. علاوه بر پروتئین، لوبیا دارای کلسیم، آهن و منیزیم می باشد و نیز منبع خوبی از انواع ویتامینها از جمله ویتامینB، تیامین، پیروکسین(B6)، نیاسین و اسیدفولیک می باشد. به طور متوسط ترکیب دانه سبزلوبیا شامل 2/85 درصد آب،1/6 درصد پروتئین، 2/0درصد چربی ، 3/6درصد هیدرات کربن، 4/1درصد فیبر و 8/0 درصد خاکستر است. دانه های خشک آن نیز حاوی 11درصد آب، 22درصد پروتئین، 6/1درصد چربی، 8/57درصد هیدرات کربن، 4درصد فیبر و 6/3 خاکستر است (باقری و همکاران، 1380). انواع لوبیا دربین گیاهان تجاری، حاوی بیشترین مقدار پروتئین هستند. آنها فاقد اسید آمینه متیونین می باشند، اما این کمبود را می توان با مخلوط کردن آنها با گوشت، ذرت، برنج، ماهی و یا پنیر جبران کرد (صادقی پور و غفاری خلیق، 1381). حبوبات از جمله گیاهان زراعی هستند که سرشار از پروتئین بوده و نقش مهمی در تأمین مواد پروتئینی مورد نیاز بشر دارند و 20تا 30 درصد وزن دانه های آنها را پروتئین تشکیل می دهد، این درحالی است که دانه های غلات حاوی 9-12 درصد پروتئین هستند، لذا افزایش گوشت و حبوبات این تغذیه را متعادل می کند و پایین بودن اسید آمینه لایسین غلات را نیز می توان با مصرف توأم با حبوبات جبران نمود (ارزش بیولوژیکی پروتئین موجود در حبوبات مربوط به مقدار اسید آمینه و ضروری آن است). پروتئین موجود در دانه های حبوبات 2تا3 برابر غلات و 10تا20 برابر بیشتر از گیاهان غده ای است. نسبت نشاسته به پروتئین در حبوبات از5/2 :1 تا 1:3، در غلات و در گیاهان غده ای 1:15 است (قربانی، 1384 ).
1-8- سطح زیر کشت لوبیا در ایران سطح زیر کشت لوبیا در کشور ایران براساس آمار سال1379 در حدود 109هزارهکتار و تولید سالانه 180هزار تن است که از نظر سطح زیر کشت پس از نخود و عدس و از نظر تولید بعداز نخود قرار دارد (صادقی پوروغفاری خلیق، 1381). 1-9- لوبیا چیتی لوبیا چیتی یک لوبیای سفید با طرح خرمایی مایل به قرمز است و از نژاد لوبیای خال خال است. آنها مزه خوشمزه و شیرینی دارند و آسان تر هم هضم می شوند. با مصرف لوبیاچیتی، گازمعده کمتری نسبت به سایر گونه های لوبیا تولید می شود. برگ لوبیا نیز به عنوان سبزیجات برای انسان و گاهی به عنوان کاه و علوفه برای دام استفاده می شود (باقری و همکاران، 1387). 1-9-1- ارقام لوبیا چیتی مهم ترین لوبیاهایی که درسطح کشور قابلیت کشت و کار دارند، به شرح ذیل است: لاین COS16، لاین G14088، GO1437، رقم محلی خمین و رقم تلاش (فرهمند راد و همکاران، 1385). 1-9-2- اکولوژی لوبیا بر اساس بررسی های انجام شده، افزایش تولید محصولات کشاورزی را می توان به چهار روش افزایش سطح زیر کشت، افزایش عملکرد در واحد سطح، افزایش تعداد دفعات کاشت گیاه درهر سال و استفاده از گیاهان پرمحصول به جای گیاهان کم محصول افزایش داد. افزایش عملکرد در واحد سطح یکی از مهمترین مواردی است که توجه بسیاری از محققین را به سوی خود جلب نموده است. اولین شرط جهت دستیابی به عملکرد بالا در واحد سطح، تولید ماده خشک زیاد در واحد سطح است. حدود90درصد وزن خشک گیاهان ناشی از آسمیلاسیون CO2 در فرایند فتوسنتز است. بنابراین راه هایی که باعث افزایش تثبیت CO2درگیاهان زراعی می شوند، می توانند به عنوان راهکارهای مناسب جهت افزایش عملکرد آنها مورد توجه قرار گیرند (رحیمیان و همکاران، 1382). لوبیا مانند سایر گیاهان زراعی و عوامل محیطی مانند خشکی، سرما، شوری و سایر تنش های زیستی و غیر زیستی واکنش نشان می دهد. به همین لحاظ عملکرد این گیاه در شرایط مختلف از 600کیلوگرم در هکتار تا 6تن درهکتار متفاوت می باشد (غفاری خلیق، 1379). در مورد لوبیا متأسفانه تلاش ها برای بهبود عملکرد دانه، نتایج قابل توجهی را به دنبال نداشته است. ناتوانی این گیاه در افزایش عملکرد را به عواملی همچون فقدان آلل های مطلوب در جمعیت پایه، پایین بودن قابلیت توراث پذیری عملکرد، زیاد بودن اثر متقابل ژنوتیپ و محیط و اثر جبران کنندگی منفی صفات افزاینده عملکرد، نسبت داده اند (نجفی و همکاران،1386). آب، خاک و گیاه اجزای یک سیستم سه جزئی می باشند که هر کدام برمحصول نهایی و تولیدات گیاهی اثر دارند. خاک مخزنی جهت ذخیره آب می باشد و آب نیز برای رشد گیاه ضروری است . تنش رطوبتی سبب کاهش طویل شدن برگ ها، وزن خشک اندام های هوایی، شاخص سطح برگ، تعداد برگچه ها ، متوسط سطح برگ و کاهش فشار تورگر در بافت های گیاهی می شود (ترک و هال، 2005). این عمل بر روی فرایندهای فیزیولوژیک مثل فتوسنتز،تنفس، انتقال و جذب مواد و تنفس اثر می گذارد و در نهایت رشد را متاثر می نماید (سیواکومار و شاو، 1998). همچنین عوامل محیطی نظیر بارندگی، رطوبت نسبی، درجه حرارت و نور خورشید و عوامل به زراعی مانند تاریخ کاشت، کوددهی، روش کاشت و تراکم گیاهی بر پتانسیل عملکرد گیاه تاثیرگذار هستند (پندی و همکاران، 1999). 1-9-3- تاریخ کاشت تاریخ کاشت نقش به سزایی بر روی گیاه دارد. عوامل موثر بر انتخاب تاریخ کاشت شامل عوامل اقلیمی مانند بارندگی، دما، نور و طول روز و عوامل غیراقلیمی مانند رقم، آفات و بیماری ها، علف های هرز، تهیه بستر بذر، اقتصاد تولید و غیره است. هدف از تعیین تاریخ کاشت، یافتن زمان کاشت رقم یا گروهی از ارقام مشابه یک گیاه است به طوری که مجموعه عوامل محیطی موجود در آن زمان برای سبزشدن، استقرار و بقاء گیاهچه مناسب باشد، ضمن اینکه گیاه حتی الامکان در هر مرحله از رشد با شرایط مطلوب روبرو گردد (خواجه پور، 1380). تاخیر در تاریخ کاشت موجب کاهش تولید ماده خشک، شاخص سطح برگ، دوام سطح برگ، میزان رشد محصول،میزان فتوسنتز خالص و عملکرد در گیاهان مختلف می گردد (سری واستاوا و سری واستاوا،1996). تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد از طریق تاثیر بر واکنش به طول روز و درجه حرارت ایجاد می شود. تاریخ کاشت نامناسب منجر به برخورد دوران رشد رویشی و زایشی گیاه با شرایط نامناسبی از طول روز و یا درجه حرارت می گردد. کاهش طول دوران رشد یا برخورد دوران های حساس رشد گیاه با شرایط نامساوی از حرارت می تواند سبب کاهش رشد و رویشی و اجزاء عملکرد و یا حتی مرگ گیاه می گردد (خواجه پور،1380). به طور کلی تاخیر در کاشت سبب کاهش شمار غلاف در واحد سطح می شود و پتانسیل عملکرد را کاهش می دهد (آرنون، 2002). شهسواری و همکاران (1370) با بررسی تاریخ های مختلف کاشت در ارقام لوبیا دریافتند که تاخیر در کاشت سبب بررخورد رشد رویشی با گرمای شدید تابستان و در نتیجه نقصان سطوح فتوسنتز کننده، گلدهی زود هنگام و تطابق مراحل زایشی با شرایط گرم که منجر به کاهش عملکرد و اجزای عملکرد می گردد. 1-9-4- نور از مهم ترین منابع رقابتی گیاهان، دسترسی به نور می باشد. نوریکی از اجزای مهم و لازم برای جذب فتوسنتز در گیاهان است (مبصر،1387). موفقیت شیوه های مدرن به زراعی و به نژادی در راستای افزایش عملکرد، تا حدود زیادی بستگی به مدیریت استفاده و توزیع نور در اجتماع گیاهی دارد. چنانچه آب و مواد غذایی به اندازه کافی در اختیار گیاه قرار داشته باشد، مقدار ماده خشک تولید شده، بستگی زیادی به مقدار نوری که به سطح قسمت های سبزگیاه تابیده شده و نیز به کارآیی مصرف نور توسط گیاه دارد (شوانک و همکاران، 1986). اغلب گیاهان زراعی حداکثر فعالیت فتوسنتزی را درسطوح بالای تشعشع خورشیدی دارند (مبصر، 1387). با افزایش جذب نور، عملکرد بیولوژیکی و اقتصادی افزایش می یابد. جوامع گیاهی از نور مستقیم و غیرمستقیم استفاده می کنند. برگ های فوقانی نور مستقیم و برگ های تحتانی غالبا" نور غیرمستقیم را جذب می کنند. تشعشع غیرمستقیم به علت عبور نور از برگ های گیاه و انعکاس توسط زمین در اجتماع گیاهی کم می شود. با توجه به این که برگ ها عمدتا" نور مرئی را جذب کرده و نور مادون قرمز را بیشتر از خود عبور می دهند، بنابراین در پائین سایه انداز درصد نور مادون قرمز نسبت به نور مرئی بیشتراست. موفقیت یک گیاه در بهره برداری بیشتر از عناصر غذایی محدود کننده رشد، ممکن است با افزایش رشد آن، گیاه مجاور خود را با ایجاد سایه تحت فشار قرار دهد (کلگ، 2001). 1-9-5- آب و تنش خشکی آب به دلیل اهمیتی که در فرآیندهای حیاتی دارد، در بیشتر مناطق، مهمترین عامل محدود کننده عملکرد است (زینلی قلی آباد، 1384). میزان فتوسنتز و رشد گیاه، تابع پتانسیل آب در برگ است. از آنجایی که رشد گیاه با تنش آب درآن به طور مستقیم، و نیز با تنش آب در خاک به طور غیرمستقیم کنترل می شود، اندازه گیری و کنترل رطوبت گیاه و خاک برای بالا بردن عملکرد و نیز بازده آبیاری محصولات زراعی الزامی است (علیزاده، 1384). اولین اثرتنش آب، افزایش مقاومت و بسته شدن روزنه ها می باشد. (سرمدنیا و کوچکی، 1383). تنش آب برهریک از جنبه های رشد موثر می باشد و موجب تغییرات آناتومی، مورفولوژی، فیزیولوژی و بیوشیمیایی در گیاه می گردد. برخی از این اثرات مربوط به کاهش آماس، بعضی مربوط به کاهش پتانسیل آب و برخی مربوط به کاهش پتانسیل اسمزی در گیاه می باشد. کاهش محصول گیاه زراعی از لحاظ کمیت با کاهش پتانسیل اسمزی شیره گیاه مرتبط است (علیزاده، 1384). تنش شدید و نسبتا" کوتاه در طول رشد رویشی ممکن است اثری بر عملکرد دانه نداشته باشد. لیکن تنش کمتر از این میزان، ولی طولانی مدت، ممکن است اثرات زیادی بر عملکرد بگذارد ( کوچکی و سرمدنیا، 1386 ). نتایج تحقیقات ایستگاه ملی تحقیقات لوبیا درخمین نشان می دهد مهمترین نوع تنش آبی ایجاد شده در لوبیا در فصل گلدهی در اثرکاهش مقدار آب و افزایش دور آبیاری می باشد (باقری و پارسا، 1387؛ تایلور، 2003 ) اثر تنش آبی در مراحل مختلف رشد روی شاخص برگ، ارتفاع گیاه و اجزای عملکرد در لوبیا را مطالعه کرده و دریافت تنش خشکی بر روی صفات مورفولوژیک لوبیا تاثیرگذار بوده به طوری که از لحاظ مورفولوژیکی کاهش سطح برگ مهم ترین اثر تنش خشکی محسوب می شود. این کاهش در اثر کاهش تعداد برگ، کاهش اندازه برگ و ممانعت از توسعه برگ و بروز پیری حاصل می شود. PH برای رشد لوبیا 6 تا 7 می باشد (حجت و همکاران، 1386). Hedonic Pricing) بوده است (قربانی، 1384). دریافت فایل جهت کپی مطلب از ctrl+A استفاده نمایید نماید |